पारिजात एक औषधी झाड|A medicinal plant in Parijat

पारिजात (nyctanthes arbortristis) ही भारतात उगवणारी एक औषधी झाड आहे. A medicinal plant in Parijat ह्याच्या फुलांचा सुगंध मनमोहक आहे. या फुलांना हरसिंगार, शेफालिका, नालकुंकुमा, रागपुष्पी, खरपत्रक, अशी अनेक नावे आहेत. या फुलांना कोरल जास्मीन, नाईट जास्मीन या नावांबरोबरच त्याच्या रात्री गळण-या पांढ-याशुभ्र फुलामुळे ‘ट्री ऑफ सॉरो’ असेही नाव आहे. याचे शास्त्रीय नाव ‘निक्टॅन्थस आर्बोर ट्रीस्टिस’ (nyctanthes arbortristis)आहे. हा वृक्ष जास्त प्रमाणात हिमालयाच्या पायथ्याशी आढळणारा तसेच इतरत्रही नैसर्गिकरीत्या उगवणारा हा प्राजक्त म्हणुनही ओळखला जातो. आता मात्र तो उपवनात तसेच घरच्या बागेतही हौसेने लावला जातो. याच्या फांद्या पाच-सात मीटर उंच, चौकोनी आणि खरखरीत असतात. त्यावर समोरासमोर येणारी तळव्या एवढी मोठी, काळपट हिरवी, दंतुर कडांची पानेही खरखरीत असतात. या पानांचा उपयोग प्राचीन काळी जखमांच्या उंचावलेल्या कडा घासण्यासाठी केला जात असे. याची फुलं म्हणजे सौंदर्य आणि सुगंध याचा उत्तम मिलाफ आहे. ही फुलं पांढ-या पाकळ्याची आणि देठ केशरी रंगाचे असतात. अत्यंत नाजुक असे हे फुल हातात घेतली तर लगेच सुकते. ही फुल खरे तर हाताळायची नसतातच, हलकेच टिपून घेउन परडीत ठेवायची असतात. पारिजात एक औषधी झाड A medicinal plant in Parijat

या फुलाच्या देठांपान सोनकेशरी रंग तयार करता येतो. पारिजातकाच्या फुलांना हरसिंगार, शेफालिका, नालकुंकुमा, रागपुष्पी, खरपत्रक Harsingar, Shefalika, Nalkunkuma, Ragapushpi, Kharapatrak अशी अनेक नावे आहेत.त्याचा वापर रेशीम, कापड, लोकर इ. रंगवण्यासाठी तसेच खाद्यरंग म्हणूनही करता येतो. चातुर्मासात लक्ष फुले वाहण्याचा संकल्प करणा-या भाविकांना ही फुले प्रिय वाटतात. कारण पावसाळ्यात भरभरून फुलणारी असल्याने ही फुले सहज उपलब्ध होतात. रात्री या फुलांचा सडा वृक्षाच्या भोवती पडलेला असतो आणि त्याचा सुगंधही दरवळतो त्यामुळे प्रसन्न वाटते असा गुण यात आहे. A medicinal plant in Parijat Tree Information in Marathi – Harsingar in Marathi पारिजात झाडाची माहिती

पारिजातकाची कथा प्रसिद्ध आहे ती अशी की, देखण्या सूर्यावर मोहित झालेल्या एका सुंदर, स्वप्नाळू राजकन्येवरून सुर्याचे मन उडतं आणि तिला अव्हेरून तो दुस-या मुलीकडे निघून जातो. या अपमानाने निराश झालेली राजकन्या देहत्याग करते. तिच्या चितेच्या राखेतून रोपट्याच्या रूपने ती पुन्हा जन्म घेते, आणि तिचे वृक्षात रुपांतर होते. मात्र तिचा सूर्यावरचा राग गेलेला नाही त्यामुळे ती रात्री मनसोक्त फुलते आणि सकाळी सूर्य उगवण्यापूर्वीच आपल्या अश्रूंचा पुषरूप सडा जमिनीवर शिंपते. A medicinal plant in Parijat Harsingar, Shefalika, Nalkunkuma, Ragapushpi, Kharapatrak

औषधी गुणांनी परिपूर्ण : पारिजातक (Perfect for medicinal properties: Parijatak)

पारिजात देवलोकीचा वृक्ष मानला जातो. असे म्हणतात की समुद्रमंथनाच्यावेळी विविध रत्नांसोबत हा वृक्षही प्रकट झाला होता. याची फुले अत्यंत कोमल व सुगंधी असतात, ती मेंदूला शीतलता व शक्ती प्रदान करतात. शक्य झाल्यास आपल्या घराच्या आसपास हे उपयोगी झाड लावले पाहिजे.पारिजात ताप (ज्वर) व जंत नाशक, खोकला व कफ निवारक, यकृताची कार्यशीलता वाढविणारा, पोट साफ करणारा असून संधिवात, सांधेवात व त्वचारोगांतही लाभदायक आहे. Parijat Tree Information in Marathi – Harsingar in Marathi पारिजात झाडाची माहिती

औषधी प्रयोग

जुना ताप

याच्या ७-८ कोवळ्या पानांच्या रसात ५-१० मि.ली. आल्याचा रस व मध मिसळून सकाळ-सायंकाळ घेतल्याने जुन्या तापात लाभ होतो.

पोटातील जंत

याच्या ७-८ पानांच्या रसात थोडासा गुळ मिसळून प्यायल्याने जंत मलावाटे बाहेर येतात किंवा मरून जातात.

जळजळ व कोरडा खोकला

पानांच्या रसात खडीसाखर मिसळून प्यायल्याने पित्तामुळे होणारी जळजळ व अन्य विकार तसेच मध मिसळून प्यायल्याने कोरडा खोकला बरा होतो.

संधिवात, सांधेदुखी

पारिजातकाची ५ ते ११ पाने वाटून एक ग्लास पाण्यात उकडावी. निम्मे पाणी आटल्यावर सकाळी अनशापोटी ३ महिने सतत प्यावे. जुना संधिवात, सांधेदुखी, गुडघेदुखी वगैरेंमध्ये हा प्रयोग अमृतासमान लाभदायी आहे. जर पूर्णतः बरा झाला नाही, तर १०-१५ दिवस सोडून पुन्हा ३ महिने करावा. या प्रयोगाने इतर कारणास्तव शरीरात होणाऱ्या वेदनेतही आराम मिळतो. पथ्यकर आहारच घ्यावा.चिकनगुनिया झाल्यावर ताप ओसरल्यावरही वेदना कमी होत नाहीत. अशा वेळी १०-१५ दिवस पारिजातकाच्या पानांचा हा काढा अत्यंत उपयोगी आहे.

तापावर अनुभूत प्रयोग: ३०-३५ पानांच्या रसात मध मिसळून ३ दिवस घेतल्याने तापात लाभ होतो.

• पारिजातकाचे दररोज एक बी घेतल्याने मुळव्याध बारा होण्यास मदत होते असे म्हंटले जाते.
• पारिजातकाची फुले हि हृदयासाठी चांगली मानली जातात. याच्या फुलांचा रस घेतल्यास हृदयरोग टाळता येतो.
• दमा –  श्वसनाशी संबंधित आजारावर पारिजातकाची सालींची पूड बनवून नागवेलीच्या पानात टाकून खाल्याने फायदेशीर ठरतो.

सायटिका व स्लिप डिस्क: पारिजातकाची ६०-७० ग्रॅम पाने साफ करून ३०० मि.ली. पाण्यात उकडावी. २०० मि.ली. पाणी शिल्लक राहील्यावर पाणी गाळून प्यावे. २५-५० मि.ग्रॅम केसर घोटून त्या पाण्यात मिसळावे. १०० मि.ली. पाणी सकाळ-सायंकाळ प्यावे. १५ ते २० दिवस असे केल्याने सायटिकाचा आजार समूळ नष्ट होतो. स्लिप डिस्कमध्येही हा प्रयोग गुणकारी आहे._(वसंत रूतूत ही पाने गुणहीन होतात, म्हणून हा प्रयोग वसंत रूतूत लाभदायी ठरत नाही.) Parijat Tree Information in Marathi – Harsingar in Marathi पारिजात झाडाची माहिती

A medicinal plant in Parijat Parijat Tree Information in Marathi – Harsingar in Marathi पारिजात झाडाची माहिती

हे ही वाचा

• इतिहास भारतीय स्वातंत्र्य दिनाचा | What is Indian Independence Day Information
• छत्रपती राजर्षी शाहू महाराज संपूर्ण माहिती | Biography Chhatrapati Rajrashi Shahu Maharaj Information In Marathi
• शिवराज्याभिषेकाचा इतिहास काय आहे? |What is the history of ShivRajyabhishek?
• छावा संभाजीराजेंच बलिदान स्थळ भीमा-भामा-इंद्रायणी तिरी तुळापूर आणि वढू
• महाराणी येसूबाई यांच्या समाधीचा शोध लागला; जुन्या जमीन दान पत्रामुळे उलगडा झाला